ნაციონალური (ეროვნული) იდეა

ნაციონალური იდეა

ნუკრი შოშიაშვილი

ნაციონალური იდეის აღწერისას, საჭიროა გათვალისწინებული იქნას ორი მნიშვნელოვანი მომენტი: 1) ქართველი ხალხის ანთროპოლოგია 2) იდეის ცნების განსაზღვრება

1)   ქართველი ხალხის ანთროპოლოგია

„ყველა ერი არის ღმერთის იდეა“

იოჰან ჰერდერი

პირველ რიგში უნდა ითქვას, რომ ამა თუ იმ ხალხის ქცევის ნორმებს და ხასიათს განსაზღვრავს უამრავი ფაქტორი, რომელიც ანთროპოლოგიაში იყრის თავს. ბიოლოგიურად ყველა ადამიანი მსგავსია, მაგრამ ანთროპოლოგიურმა განსხვავებებმა აჩვენებს მათ შორის განსხვავებას. მაგალითად თუ კი ხალხი არ არის ანთროპოლოგიურად მიდრეკილი იმპერიის შექმნისკენ, რაც არ უნდა დიდი ფულადი რესურსები ჰქონდეს, ის ვერ შექმნის იმპერია. იმპერიას თავისი ანთროპოლოგია ჭირდება. ამის კარგი მაგალითია რუსეთი, რომელიც ფინანსური, ეკონომიკური რესურსების სიმცირის მიუხედავად, მაინც იმპერიად რჩება, რადგან ანთროპოლოგიურად ისინი იმპერიალისტურ ხალხებს მიეკუთვნება. შესაბამისად საჭიროა მოვიძიოთ და განსაზღვროთ ჩვენი ანთროპოლოგია, რა თქმა უნდა ესეთი საკითხი ძალზედ სარისკოა, რადგან მისი განსაზღვრა საკმაოდ ბევრ პრობლემურ საკითხთან არის დაკავშირებული. ანთროპოლოგიის განსაზვღის შედეგად ჩვენ შევძლებთ, განსაზღვროთ ის რეალური იდეა, რომლის მატარებელიც ქართველი ხალხია.

ჩემი კონცეფციით არსებობს რამოდენიმე კულტურული ხაზი ერის შიგნით და ყველა ხალხს აქვს განვითარების კულტურული ციკლები.

ა) არქაიზმის ციკლი

ბ) ავთენტური ციკლი

გ) ფუტურიზმის ციკლი

ა) არქაიზმის ციკლი

არქაიზმის ციკლის, ეს არის პერიოდი როდესაც ერი იწყებს ძველი ცხოვრების ფორმების დაბრუნებას და აიძულებს ხალხს, დროსთან წინააღმდეგობის მიუხედავად, ის ქცევისა და აზროვნების ფორმები მიიღოს, რომლითაც მათი წინაპრები ცხოვრობდნენ.  არქაიზმის პოლიტიკა დაკავშირებულია იმ ცხოვრების წესის წინააღმდეგ წასვლა, რომელიც თანამედროებაშია დამკვიდრებული. არქაიზმი საკმაოდ ოფიციალურ დონეზეა მუშაობს, ვიდრე ჩვევების დონეზე. ჩვევები ყოველთვის თანამედროების მახასიათებელია. არქაიზმის პოლიტიკური იდეალი ხდება წარსულის „ოქროს ხანაში“ დაბრუნება. ამ ციკლის პერიოდში, ადამიანები თანამედროებასთან დაპირისირებულნი არიან და მომავალს უყურებენ, არა როგორც ახალი გამოცდილების მიღებას, არამედ როგორც ძველის დაბრუნების საშუალებას. არქაიზმის პერიოდში საზოგადოებას უწევს ორ განზომილებაში ცხოვრება 1) წარმოსახვით რეალობაში - არქაიზმს ჭირდება რეალობის გარდა, წარმოსახვითი ალტერნატირული სამყარო, სადაც რიტუალებით და სხვადასხვა პოლიტიკური სანახაობებით საზოგადოება იცხოვრებს 2) თანამედროება - ის რეალობა, რომელშიც ისინი იცხოვრებან. არქაიზმის პერიოდში სანახაობა და ყოველდღიურობა ერთ სივრცეში ერთიანდება და მათი გამიჯვნა ჭირს, ამიტომ ამ პერიოდს შეიძლება ვუწოდოთ დუალიზმის პერიოდი.

ბ) ავთენტური ციკლი

„ყოფიერებაზე დაფუძნებული, ყოფიერება“

ჰაიდეგერი

ეს არის ყველაზე მამაცი დამოკიდებულება ყოფიერებისადმი. ამ ციკლის დროს, ერი იწყებს ავთენტურ შემეცნებას საკუთარი თავის, სარკეში ყურებას და საკუთარი თავის შეცნობას ახერხებს. ის არქაიზმისგან განსხვავებით, საკუთარ თავს წარსულის პრიზმიდან კი არ ხდევას, არამედ აქვს უნარი საკუთარი ბუნების, საკუთარი ხასიათის, საკუთარი შესაძლებლობის დანახვის და ავთენტური სურვილების ძიების. ეს ციკლი არის თვითშემეცნების და თვითგამორკვევის პერიოდი. ავთენტურ ციკლის დროს ადამიანები, საზოგადოება თუ ერი საკუთარ თავს შემოქმედათ გრძნობს, ის თვითონ ქმნის საკუთარ ტრადიციას, პოლიტიკური სისტემას და საკუთარ ბედს. ის საკუთარ ძალებზე დაყრდნობით, თვითდარწმუნებული ეგებება სამყაროს. ამ პერიოდში ემოციური და გონებრივი კავშირი მყარდება იმ სივრცესთან და დროსთან, სადაც ადამიანებს უწევთ ცხოვრება. ერთი სიტყვით ეს პერიოდი ხასიათდება თვითგამორკვევით და ნებელობით - ამ პერიოდში ნება თავისუფალია და ერი საკუთარ ნებას აღასრულებს. ქრისტიანულ დოქტრინით კაცობრიობის ისტორია არის ისტორიციზტული, ანუ დრო არ ბრუნება, დრო მიდის. ისტორიციზმის გაგება ხდება სწორედ ავთენტურ ციკლში.

გ) ფუტურიზმი ციკლი

ფუტურიზმის პერიოდს ჩვენ შეგვიძლია ვუწოდოთ მანიქევლების ტრიუმფი ანუ „სიბნელესთან“ მებრძოლების პერიოდი. ეს პერიოდი აბსოლუტურად უარყოფს წარსულს და აწმყოს, როგორც რაღაც ნეგატიურს, რომელიც უნდა დავივიწყოთ და საზოგადოებას მოუწოდებს იცხოვროს მხოლოდ მომავლით. ეს პერიოდი ხასიათდება ელიტურობით, იმიტომ რომ მომავლის ჭვრეტის და მომავლის პროექტი მხოლოდ ერთეულების ხელშია, დანარჩენები პასიურად ელოდებიან მათ. ეს პერიოდი ცდილობს დაკარგოს ურთიერთობა აწმყოსთანაც, ის მთლიანად მომავლის პროექტებით, მომავალის ჟინით, აწმყოს წირავს. შესაძლებელია მომავლის პროექტის გამო, უამრავი ადამიანიც კი შეიწიროს და ეს გამართლებული იქნება, რადგან მომავალი უფრო მნიშვნელოვანია. მომავალი აქ მოცემულია, არა როგორც ძიების საშუალება, არამედ რაღაც მოცემულობა, რომელიც აგრესიულად მკვიდრდება აწმყოში. ამ ციკლის დროს, ხდება წყვეტა ყოველგვარ ტრადიციასთან, ყოველგვარ გამოცდილებასთან. გამოცდილება როგორც ასეთი მტრული ხდება, ზედმეტი. ამ პერიოდს ასევე ახასიათებს გერონტოფობია - სიბერის და მოხუცების შიში. ახალი ადამიანი, ძველ გამოცდილებას არ უნდა დაეყრდნოს და იწყება მნიშვნელოვანი რღვევა წარსულ გამოცდილებასა და აწმყოს შორის. კულტურული გაუცხოება, კულტურული ნორმების რღვევა.

რა ციკლები გავიარეთ ჩვენ?

რაც შეეხება საქართველოს, უახლესმა ისტორიამ გვაჩვენა რომ დამოუკიდებელმა საქართველომ დაიწყო თავის კულტურული და სულიერი ფაზა - არქიზმის ფაზით. 1980-იანი წლებიდან დაწყებულმა სურვილმა, წარსულით გვეცხოვრა, წარსულის „ოქროს ხანით“ და პრემოდერნულ ღირებულებებით შეგვექმნა საქართველოს სახელმწიფო, კრახით დასრულდა. ამ კრახის შემდეგ იწყება ფუტურისტული ციკლი, როდესაც ყველაფერი ძველი „ჩაირეცხა“ და „ახალი საქართველოს“, მომავალზე ორიენტიებულის შექმნა დაიწყო. გაჩნდა მთელი რიგი ელიტები, რომლებმაც იცოდნენ მომავლის პროექტი და რომლებიც აღმზრდელებად მოგვევლინენ (ან უნდოდათ რომ მოვლინებულიყვნენ). არქიზმმა ჩვენ შეგვიოქმნა ისეთი ელტიები, რომლებიც წარსულის პრიზმიდან ხედავდნენ საქართველოს, ხოლო ფუტურისტულმა ციკლმა კი, რომლებიც „დიად მომავლის იდეიდან“ ხედავდნენ   საქართველოს. არც ერთ მათგანს არ გააჩნდა ავთენტური ხედვის და ძიების უნდარი. ამიტომ ჩვენთან ბევრი იდეა ეროვნული იდეა ითქმევა, მაგრამ მათ არ აქვთ შეხება ავთენტურ მოცემულობებთან. არქაიზმიც და ფუტურიზმიც საბოლოო ჯამში თვითდესტრუქციული ძალებია, ორივე საკუთარ თავის თვითლიკვიდაციით ამთავრებს თავის ციკლს. ჩვენ ეხლა ვიმყოფებით პერიოდში, როდესაც არქიზმმა საკუთარი თავი ამოწურა, მაგრამ ხალხს ჯერ კიდევ ახსოვს, ხოლო ფუტურიზმი თვითლიკვიდაციის პროცესში ვართ. ეს გარდამავალი პროეცსი ნიჰილიზმით ხასიათდება. რწმენათა ძველმა სისტემამ საკუთარი თავი ამოჭამა, მოვიდა დრო ავთენტური ციკლის? ამის შანსი არის, ამ შანსის გამოყენება გვჭირდება,მაგარამ ამავე დროს არსებობს რისკიც, რომ არქაიზმი ან ფუტურიზმი სხვა ფორმებით კვლავ დაბრუნდება.

„ეროვნული იდეა არის არა ის, რასაც ერი საკუთარ თავზე ფიქრობს,

არამედ ის რასაც ღმერთი ფიქროს მასზე უსასრულოდ“

ვლადიმერ სოლოვიოვი

ერათადერთი რეალური საშუალება, რომლითაც შეიძლება ეროვნული იდეის შექმნა, არის ის როდესაც შენ ამ იდეას შეეთავსები. ხოლო იმისთვის რომ ეროვნული იდეა იყოს გარკვეული სარკის ანარეკლი შენ ანთროპოლოგიასთან, ერს უნდა ჰქონდეს უნარი საკუთარი თავი დაინახოს ისეთად როგორიც არის, ანუ ავთენტურ ციკლში უნდა იმყოფებოდეს.  მე მიჭირს იმის თქმა, რომ ვარ ის, ვინც ავთენტურად შეეცდება აღწეროს ქართული ანთროპოლოგია, სუბიექტივიზმის და მიკერძოების ფაქტორი რა თქმა უნდა იქნება, მაგრამ მე შევეცდები ავღწერო ჩვენი ანთროპოლოგია ისე როგორც ეს მე მესმის.

ჯერ კიდევ მეარაბ მამარდაშვილმა თქვა „როდესაც ვამბობ რომ ქართველი ვარ, ვგულისხმობ რომ არის რაღაცა რაც ჩემში არქაულია“. დასავალური საზოგადეობის განვითარება რამოდენიმე ეტაპად შეიძლება დავყოფთ: პრემოდერნული, მოდერნული და პოსტმოდერნულ პერიოდებად. ქართველებმა განვითარების სხვა გზა გავიარეთ, ზოგჯერ მივყვებოდით იმ სქემას, რომლითაც ევროპული ქვეყნები ვითარდებოდნენ, ზოგჯერ განვითარების სხვა გზას ვირჩევდით. ეხლა კი აღმოვჩნდით უცნაურ მდგომარეობაში, პოსტმოდერნული კულტურული კონცეფციები, რომლებიც დასავლურ საზოგადოების ნაწილად იქცა, ჩვენთვის უცხოა, ხოლო განვითარების გზა კი გვინდა იყოს ევროპა. ჩვენი არქაულობა (ანუ პრემოდერნულობა) არ გვაძლევს იმის შესაძლებლობას, რომ მივიღოთ და ბუნებრივად ჩვენად ვაქციოთ ის პოლიტიკური და კულტურული კონცეფციები, რომელიც ესე აგრესიულად ამკვიდრებს თავს. ჩვენთვის ჯერ კიდევ მნიშვნელოვანია ისეთი საკითხები, როგორიცაა რელიგია, ოჯახი, სანათესავო, პირადი ურთიერთობები, ვიდრე რაღაც იდეოლოგია. ჩვენი წარმოდგენები ადამიანისადმი რჩება ჯერ კიდევ პრემოდერნულ წარმოდგენებში, ხოლო დასავლეთში ადამიანობის კონცეფცია და შესაბამისად „ადამიანის უფლებები“ წარმოდგენილია სხვა კონცეფციებიდან, მაგალითად ჩვენთან თუ ადამიანი გაიგება, როგორც ბუნების ნაწილი, ღმერთის მიერ შექმნილი, პროტესტანუტლ ეთიკაში ადამიანი სულ სხვა კონცეფციით არის შექმნილი.  შესაბამისად ჩვენი ერთი რამის აღიარება გვჭირდება, სანამ ეროვნულ იდეას შევქმნით უნდა ვაღიაროთ რომ:  საქართველო არის მსგავსი ევროპული ცივილიზაციის მაგრამ საქართველო არ არის ევროპული ცივილიზაციის ნაწილი. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ევროპული ცივილიზაცია ჩვენთვის უცხოა, არა მეტიც ყველაზე ახლოა ჩვენთვის, მაგრამ ეს გაიგივებას არ ნიშნავს, ახლოსაა მაგრამ არაა ჩვენი. ჩვენ როგორც იმპერიათა გზაჯვარედინი გვესმოდა სხვადასხვა კულტურისა და ცივილიზაციების უფრო მეტად, ვიდრე სხვა ხალხებს ესმით. და ძირითადად ჩვენი კულტურული თავისებურება ვლინდებოდა იმით, რომ შეგვეძლო სხვადასხვა ცივილიზაციის თავისებურებების შერწყმა, შეთვისება და ახლის შექმნა. ქართული საზოგადოება, ღია საზოგადოებაა, ოღონდ არა პოპერისეული გაგებით. ჩვენ ღია ვართ სხვა კულტურებისადმი, სხვა ხალხებისადმი, რადგან მათთან ურთიერთობება ჩვენთვის შემოქმედების წყაროა, ჩვენ ვურთიერთობთ ისე რომ ამ ახლო ურთიერთობებში მაინც „სხვები“ ვრჩებით მათთვის - მაგრამ როგორც კი კულტურული ასიმილაციის საკითხი დგება, როგორც კი დგება საკითხი კულტურული ექსპანსიონიზმის, ამ პერიოდში ხდება ჩვენი საზოგადოების ჩაკეტვა. ანუ კონცეფციალური განსხვავება სახეზეა, ჩვენთვის ღიაობა არის შემეცნებითი მოცემულობა, მაგრამ ამ ღიაობაში ფიქსირდება განსხვავებულობაც - ანუ ჩვენ გვინდა სხვებთან ურთიერთობა, ოღონდ იმ პირობით რომ არც ისინი გახდებიან როგორც ჩვენ ვართ და არც ჩვენ გავხდებით ისეთები როგორც ისინი არიან.

როდესაც ჩვენ ზურგს ვაქცევთ ან დასავლეთს, ან აღმოსავლეთს, ჩვენ მაშინვე ვხდებით არაშემოქმედებითები. ხოლო როდესაც მხოლოდ ერთი კულტურის მიბაძვას ვიწყებთ, ამით სხვების სიმულირებას - ანუ უშინაარსო მიბაძვას ვიწყებთ. ჩვენ ამ ორ რეჟიმში გვიწევდა არსებობა, ან ვახერხებთ სხვადასხვა კულტურების ათვისებას და მათი კომბინირებით შექმნას ახლის, ან სიმულაციურ მდგომარეობაში ვიმყოფებით.  ჩვენი კულტურული სიმბოლოდ შეიძლება ავიღოთ - არმაზის ბილინგვა  ან ბოლნისის ბილინგვა - უძველესი ორ ენოვანი ტექსტები. ეს სიმბოლოა იმის, რომ ჩვენი განვითარება ხდება სხვა კულტურებთან ურთიერთშეხებით.

შესაბამისად მოკლედ რომ ჩამოვაყალიბოთ ჩვენი ანთროპოლოგიური ხასიათები, რამოდენიმე პუნქტი გამოვა:

1)      ღიაობა გარე სამყაროსადმი - ოღონდ ეს ღიარობა, იმდენად რამდეანადაც დისტანცირება არსებობს. ჩვენთვის ყველა იდეა არ არის მისაღები, თუმცა ყველა კულტურული კონცეფცია დაკვირვებისა და განხილვის ობიექტი არის

2)      დინამიურობა არ არის ჩვენი ანთროპოლოგიური მახასიათებელი - უფრო მეტად სტატიკურები ვართ, ვიდრე დინამიურები. ჩვენ გვირჩევნია ერთი და იგივე ცხოვრების წესით ვიცხოვროთ, თუ კი გარემო-პირობები ამის საშუალებას მოგვცემს, ვიდრე დინამიურები ვიყოთ - ამიტომ ეროვნული იდეაში უნდა იყოს გათვალისწინებული ქართველი ადამიანის სტატიკურობა. ჩვენ სხვების კულტურას, სხვების ცოდნას ვიღებთ, მაგრამ ის სიცარიელე რაც სხვებს აქვთ და რაც მათ დინამიურ ცვლილებების მიზეზია, ეს სიცარიელე არ გვაქვს, ეს სიცარიელე არქაულობითაა გამოვსებული - (არქაულობაში - ბუნებრიობას ვგულისხმობ)

3)      მოუსვენრობა, რაც იმპერიულ ხალხებს გააჩნიათ, არ გვაქვს. ჩვენი ტერიტორიაზე ვკმაყოფილდებით და გარეთ გასვლის პრინციპი ჩვენთვის არ არის მთავარი - ესეთ კმაყოფილებაზე ექსპანსიური და მილიტარისტული იდეები შეუთავსებელი ხდება. ჩვენი ბრძოლა უფრო სიყვარულიდან მოდის, ვიდრე ომის ჟინიდან. ამიტომ ჩვენი იდეა არ უნდა იყოს მილიტარისტული

4)      ტრადიციულ კულტურისადმი ერთგულება და ბუნებისადმი სიახლოვე. ისეთი ფასეულობები როგორიცაა ტრადიციული ოჯახი, სანათესავო (კლანური) სისტემა, ტერიტორიების საკრალიზაცია და ა.შ არის ის ფასეულობები რომელზეც უნდა აიგოს ჩვენი ეროვნული იდეა (მაგალითად სამ.კორეული ეკონომიკური მოდელი ოჯახურ ტადიციების ირგვლივ აიგო, ამიტომ ჩვენ კლანურობას კი არ უნდა ვებრძოლოთ, არამედ გარდავქმნათ ის პოზიტიურ ასპექტებში)

5)      ინდივიდუალიზმისა და კოლექტივიზმი კულტურები ტრადიციულად ურთიერთდაპირისპირებულია, მაგრამ საქართველოში ჩვენ ვხედავთ თანაარსებობას ამ ორი კულტურული კონცეფციის, სადაც ინდივიდუალიზმი და კოლექტივიზმი თანაარსებობს. პიროვნების კულტთან ერთად, საერთოს გაგებაც ყოველთვის მნიშვნელოვანი იყო ქართულ კულტურისთვის. ამიტომ ჩვენი კონცეფცია ინდივიდუალიზმის შესახებ უნდა განსხვავდებოდეს ლიბერალურ ინდივიდუალიზმის კონცეფციებისგან და ასევე ჩვენი კოლექტივიზმი, უნდა განსხვავდებოდეს აღმოსავლურ კოლექტივიზმისგან, რომელმაც შთანთქა ინდივიდუალიზმი. ქართული რეალობა არის ისეთი რეალობა სადაც ერთდროულად წახალისებულია ერთიც და მეორეც, პიროვნება არაა ჩაკლული, ხოლო კოლექტივი კი ტოტალიტარულ მოცემულობად არ გვევლინება.

ერთი მხრივ ანთროპოლოგია ისტორიული მოცემულობაა, მეორე მხრივ ანთროპოლოგიის ნაწილი ხდება ახალი გამოცდილებებიც, რომელიც ჩვევად ყალიბდება. ჩვენი ანთროპოლოგიური გამოცდილების დიდი მინუსია ემოციურობა. გასაგებია რომ სამხრეთელ ხალხებს ემოციურობა ჩვევიათ, მაგრამ რაციონალიზმი დეფიციტურიან, ხოლო ემოციურობით კი მარტივად გათვლადი ვხდებით. რაციონალიზმის პრინციპები კი ბუნებრივად არასდროს არ იქმნება, მისი ხელოვნური განვითარება და მისი წახალისებაა საჭირო.  შესაბამისად შეიძლება ურთიერთსაწინააღმდეგო მოგვეჩვენოს მაგრამ ერთ დროულად, ჩვენ ჩვენი ანთროპოლოგიის გათვალისწინება და მიღება, ხოლო მეორე მხრივ კი მისი გადალახვა გვჭირდება, გადალახვა კარგი გაგებით - ანუ ის ემოციური ტალღები, რომლებიც ხელს გვიშლიან უკვე საუკუნეებია საკუთარ თავის შეცნობასა და გაცნობიერებაში, ეს ტალღები უნდა მივანელოთ და გონებას მივცეთ გადსაქანი. წინააღმდეგ შემთხვევაში ჩვენ დავრჩებით პოეტურ სააზორვნო სივრცეში, სადაც ლამაზი სიტყვა უფრო ფასობს, ვიდრე ჭეშმარიტი სიტყვა.

2)   იდეის ცნების განსაზღვრა

იდეის განსაზღვრება შეიძლება სხვადასხვანაირად: 1) იდეა როგორც იდეოლოგიური პროექტი 2) იდეა როგორც ლოგოსი  3) იდეა როგორც ეგზისტენციალური მოცემულობა

ქართული საზოგადოება იდეოლოგიურ საზოგადოებად ვერ ჩამოყალიბდა, შესაბამისად მან ვერ განიცადა სრულად მოდერნიზაცია. იდეოლოგიური მექანიზმი რა თქმა უნდა არსებობს ჩვენში, მაგრამ ის არ არის იმდენად წამყვანი და ტოტალური მოცემულობა, როგორც ეს სხვაგანაა, იდეისადმი საკმაოდ არასერიოზული დამოკიდებულება და ზოგადად ხასიათის არასერიოზულობამ, განაპირობა ჩვენი არაიდეოლოგიურობაც. იდეოლოგიზირებული ხალხი „სასიკვდილოდ სერიოზული“ ხალხია. ღრმად არც ერთი იდეოლოგიური დოქტრინა ვერ დამყარდება ჩვენნაირ საზოგადოებაში, თუმცა მოკლევადიანი „ფაშიზმების“ პერსპექტივა და პერნამენტული რევოლუციების ტალღებისგან არ ვართ დაცულები.  მაგრამ იდეოლოგიებთან მიმართებაში ორი საკითხი დგება, ჩვენ უნდა ვემსახუროთ იდეოლოგიას (ანუ იდეოლოგია როგორც გლობალისტური პროექტი) თუ იდეოლოგია მოვაქციოთ ჩვენ მსახურებაში და შევხედოთ მას როგორც მექანიზმს, ჩვენი ინტერესების დასაკმაყოფილებელს?

თანამედროვე საქართველოს სპეციფიკიდან გამომდინარე, ახალი იდეოლოგიები და იდეოლოგიური პრინციპები შემოდის, ქვეყნის გარეთ მდებარე ორგანიზაციების მიერ. დიდი ორგანიზაციები საკუთარი ფინანსურ და იდეოლოგიური რესურსებით აფინანსებენ ადგილობრივ არასამთავრობო ორგანიზაციებს, ისინი კი იმეორებენ და ნერგავენ იმ იდეოლოგიურ პრინციპებს, რაშიც დამფინანსებელი იხდის ფულს. ამის გარდა, იდეოლოგიების მსგავს დამკვიდრებაში დიდ როლს ასრულებენ სხვადასხვა დასავლური სახელმწფოების საელჩოები. შედეგად ჩვენ ვიღებთ იმპორტირებულ იდეოლოგიებს, რომელიც ადგილობრივ მოთხოვნილებასთან და ადგილობრივ გამოცდილებასთან აცდენილია, მაგრამ ვინც ამკვიდრებს ამ იდეოლოგიურ პარადიგმებს, ისინი ხდებიან ერთადერთი ინტელექტუალურ-იდეოლოგიური კლასი ქვეყანაში. იდეოლოგია აღარ წარმოებს ადგილზე. შესაბამისად იდეოლოგიური დისკურსები რომელიც წარმოებს საქართველოში, არ შეესაბამება და უცხოა მოსახლეობისთვის და უკონტექსტოდ არის შემტოანილი.

შესაბამისად სანამ მყარ იდეოლოგიურ პრინციპებით აღვიჭურვებით, ჯერ საჭიროა იდეოლოგიური სივრცის გასუფთავება. ეს მდგომარეობა ნეოკოლონიალიზმის ნიმუშია. ჩვენ არ გვაქვს ჩვენი იდეოლოგიური პოლიტიკის წარმოების არც საშუალება და არც უფლება. ჩვენ უბრალოდ იდეოლოგიურ მომხმარებლებად გვაქცევს  ეს სისტემა.

ამიტომ პირველი იდეა, რომელიც უნდა იქცეს მთავარ იდეად არის იდეოლოგიური დეკონსტრუქციის იდეა. ანუ მოვახდინოთ, იმ იდეოლოგიური ექსპანსიის შეჩერება და დაშლა, რომელიც ესე აგრესიულად შემოდის ჩვენთან. ეს შესაძლებელია, მხოლოდ მას შემდეგ რაც სახელმწიფოში დადგება იმის აუცილებლობა, რომ სახელმწიფო უნდა გახდეს იდეოლოგიის წარმოების ობიექტი და არა გარე ძალები. ეს კი თავისთავად ნეოკოლონიალიზმთან ბრძოლას ნიშნავს.

ანუ ჩვენთან შეიძლება იდეოლოგია არ იქცეს მნიშვნელოვან ინსტრუმენტად, მაგრამ პოსტმოდერნისტული იდეოლოგია რომელიც იდენტობის პოლიტიკებთან იქნება გადაჯაჭვული კი საფრთხის შემცველია, მას შეუძლია საზოგადოების დაშლა და ჩვენ იმ კონტექსტში არ ვცხოვრობთ, როდესაც იდენტობების პოლიტიკა შეიძლება უსაფრთხო იყოს.

ამიტომ იდენტობების პოლიტიკა მთლიანად სახელმწიფოს პოლიტიკის ნაწილი უნდა იყოს, ის არ შეიძლება არასამთავრობო ორგანიზაციების  ან რომელიმე სხვა ორგანიზაციის საქმიანობის არეალში იყოს. მკაცრი კონტროლი  ამ საკითხებზე, მიცემს საქართველოს საკუთარი იდენტობის პოლიტიკის წარმოება, ამ იდენტობის პოლიტიკის არეალში შესაძლებელი გახდება მრავალფეროვნების პოლიტიკის გატარება.

პირველი იდეოლოგიური საკითხი, მდგომარეობს იმაში რომ იდეოლოგიური ექსპანსია შევაჩეროთ.

იდეა როგორ ლოგოსი

იდეა როგორც ლოგოსი შეიძლება მივიჩნიოთ იმ საზრისად, რა საზრისის მატარებელიც ქართველი ერია. რა არის ჩვენი ფუნქცია? ამ შეკითხვაზე ბევრი პასუხი არსებობს, ერთი პერიოდი ქართველების ლოგოსად შეიძლება ჩათვლილიყო ქრისტიანული სამყაროს დარაჯობა. მაგრამ თანამედროვე კონტექსტში, ქართული ლოგოსი შეიძლება უფრო მაშტაბური იყოს თავის არსით - ის გახდეს მოდელი, როგორ შეიძლება აღმოსავლური ცივილიზაციის და დასავლური ცივილიზაციის თანაარსებობის მოდელი. ამ საქმეში ხელს გვიწყობს ჩვენი მშვიდობიანი, სიცოცხლისმოყვარე ანთროპოლოგიაც. ჩვენ უნდა ვიყოთ ის მაგალითი, რომლიდანაც დასვლეთიც და აღმოსავლეთიც ისწავლის თანაარსებობას. გარკვეულ წილად ამ ლოგოსის იდეა მდგომარეობს იმაში, რომ ცივილიზაციური შეჯახებების და კონფლიქტების დასასრული შეაჩეროს.